Woensdag 11 mei Ključ - Prijedor, 71 km

We zijn vanochtend nog wat moe door de langere ritten van de afgelopen dagen, slapen wat uit en komen wat trager op gang. Dat gaat ook nog samen met een defecte kookspiraal en m’n fietssleutel die ik niet meer kan vinden, gelukkig is er een tweede! Om half tien rijden we terug naar de M-15.

We willen namelijk de weg aan de oostkant van de Sana volgen. Een perfect nieuw wegdek, nagenoeg géén verkeer, prachtig in de brede rivierbedding. Tot …. na ca. vijf km het wegdek overgaat in grote stenen en kiezels, de fundering voor een asfaltweg. We komen ook de werklui tegen die de fundering aan het opbrengen zijn. Het blijft bij vriendelijkheden, helaas komen we niet te weten wat ons nog te wachten staat. Dat blijken nog meer dan 20 km verharde klei en grind, waarbij stenen en kuilen ontweken moeten worden. Na de plek van de werkzaamheden is het ook veel drukker met vrachtauto’s die af en aan rijden. We zijn blij als ons pad weer op de échte M-15 uitkomt.

Rond elf uur drinken w espresso (mét tulband-cake) bij een tankstation, een uurtje later bereiken we Sanski Most. We laten deze stad met een lange geschiedenis rechts liggen en lunchen bij een cafeetje aan de M-15. Het is inmiddels warm. We gaan weer verder, met nog wat zware benen van gisteren, over de weg die dan vlak is en dicht bij de Sana loopt, dan weer wat stijgt en daalt als een landtong afsnijdt. Rond 14:00 u bereiken we Prijedor. Bij een cola bekijken of we nog 12 km verder kunnen gaan, maar we kunnen het restaurant met kamers niet bereiken.

De stad heeft een levendig en modern centrum, we komen niets tegen dat verwijst naar de gruwelijkheden tijdens de oorlog (1992 – 1996). Had de stad daarvóór een ongeveer gelijke samenstelling van ca. 45% Bosniakken en 45% etnisch Serviërs, de Bosniakken zijn grotendeels verjaagd, vermoord, of in concentratiekampen in de buurt zoals Kamp Omarska, gevangen gezet en langzaam uitgehongerd. Schattingen lopen uiteen van rond 2000 tot 4 à 5000 slachtoffers. Oorlogsburgemeester Milomir Stakic, alsmede tientallen anderen, zijn inmiddels veroordeeld door het Joegoslavië-tribunaal in Den Haag wegens oorlogsmisdaden op de niet-Servische burgerbevolking. In 2008 telde Prijedor 3204 geregistreerde 'vermisten', waarvan 1559 nog niet zijn gevonden. Ondertussen zijn 63 massagraven ontdekt in gemeente Prijedor, in de grootste, 'Stari Kevljani' werden de resten van 456 mensen ontdekt, met name ex-gevangenen van het kamp Omarska (Bron Wikipedia).

Ook anno 2022 is er nog steeds de tendens bij de Servische deelregering om zich af te scheiden in plaats van toenadering en verzoening; dat bepaalt ook dat we niet zo happig waren om Banja Luka, de hoofdstad van het Servische gebied te bezoeken. Morgen gaan we de grens met Kroatië over, nu hebben we een kamer in een motel buiten het centrum. We doen boodschappen bij de supermarkt er tegenover. Het avondeten is wat lastiger, éérst zegt de receptioniste dat er mogelijkheden zijn, vervolgens dat er vast gedekt is voor het ontbijt van morgenochtend en later zit er een heel gezelschap aan het diner: een bedrijfsfeestje?? We lopen naar een hotel in de buurt, ook daar geen dinermogelijkheden, ook hier is niemand het Engels machtig, we oogsten eerder gelach! Uiteindelijk heeft de bakker er tegenover heerlijke pizzapunten, die we in ons motel opeten. We voelen ons hier niet zo welkom. Ik heb ook het vermoeden dat veel Serven niet zo op het westen (lees: Engels of Duits) maar eerder op Servië gericht zijn.

Ik kom er later achter dat we geen foto’s gemaakt hebben, hoewel de dorpjes en de rivier de moeite waard waren.

We begonnen vanmorgen wat moe, maar vol goede moed aan onze fietsdag. Het was al lekker weer. Maar ja, een niet verharde weg, vol kuilen en soms met stenen is nou niet wat ik echt prettig vind. De omgeving was gelukkig wel mooi, maar ik moest vooral naar beneden kijken en zorgen dat ik niet viel, behoorlijk vermoeiend. Het stuk daarna was weer zoals ik het graag heb, een fijn wegdek, mooie route door een wijde vallei, lekker weer en nauwelijks klimmen; dus toch weer genieten. In Prijedor  konden we niet echt interessante plekken vinden om te bezoeken, dus maar een motel gezocht, zodat we in ieder geval uit konden rusten; ik viel als een blok in slaap, dus zal het wel nodig gehad hebben.

Morgen weer naar Kroatië.